Oprocentowanie zmienne

wynagrodzenie klienta/banku za udostępnienie środków finansowych, którego wysokość może zmienić się w czasie trwania lokaty/spłaty kredytu w wyniku powstania okoliczności przewidzianych w umowie lokaty/kredytu

Oprocentowanie stałe

wynagrodzenie klienta/banku za udostępnienie środków finansowych obowiązujące niezmiennie przez cały okres trwania lokaty/spłaty kredytu.

Obligacja Skarbu Państwa

Dłużne papiery wartościowe o przynajmniej rocznym terminie wykupu, emitowane przez rząd reprezentowany przez ministra finansów w celu pokrycia deficytu budżetowego lub spłaty wcześniej zaciągniętego zadłużenia.

Obligacje korporacyjne

Obligacje emitowane przez przedsiębiorstwa.

Obligacje municypalne

Obligacje emitowane przez miasta i samorządy lokalne.

Obligacje śmieciowe (junk bonds)

Obligacje emitowane przez podmioty o niskiej wiarygodności, dla których ryzyko niespłacenia długu jest znaczne. Obligacje śmieciowe oferują zwykle wysokie odsetki.

Obszar walutowy

1) Bliskie związki w zakresie polityki monetarnej i rynków finansowych między różnymi krajami bez określenia zakresu ich współpracy. Obszar walutowy najczęściej powstaje bez świadomej działalności w kierunku unifikacji pieniężnej, w wyniku zwiększania się wpływu waluty jednego kraju na inny; 2) Region, w obrębie którego znajduje się jedna lub wiele walut, powiązanych między sobą nieodwołalnymi, sztywnymi kursami walutowymi.

Oczekiwania inflacyjne

Oczekiwania inflacyjne, czyli oczekiwany przez podmioty gospodarcze i konsumentów wzrost cen, spełniają niezwykle istotną rolę w kształtowaniu się inflacji oraz wpływają na skuteczność prowadzonej polityki pieniężnej.

Jeśli podmioty gospodarcze i konsumenci oczekują wzrostu cen, dostosowują do tego swoje działania. Tak więc pracownicy żądają wyższych płac, a firmy planują zwiększenie cen swoich produktów – i jednocześnie godzą się ze wzrostem kosztów produkcji. Prowadzi to do pojawienia się mechanizmów indeksacji płac, utrudniających prowadzenie polityki pieniężnej i prowadzących do pojawienia się zjawiska spirali inflacyjnej.

Mianem spirali inflacyjnej określany jest w ekonomii dynamiczny związek, występujący między nominalnymi płacami i cenami. Spirala taka występuje we współczesnych gospodarkach, w których istnieje stosunkowo silna i nastawiona roszczeniowo reprezentacja pracownicza (np. związki zawodowe). W praktyce jednak – silniej lub słabiej – występowała w gospodarce od stuleci, zwłaszcza w okresach stosunkowo szybkiego wzrostu cen.

Mechanizm spirali inflacyjnej jest dość prosty. Jeśli rosną ceny, spada siła nabywcza płac (czyli płaca realna). Pracownicy nie godzą się na to, żądając od pracodawców podwyżek. We współczesnej gospodarce poziom płac nominalnych w dużych firmach jest zazwyczaj wynikiem negocjacji między reprezentacją pracowniczą a zarządem. W niektórych krajach – np. Francji lub Austrii – negocjacje takie odbywają się na poziomie krajowym, między związkami zawodowymi a reprezentacją pracodawców, w innych – np. w Wielkiej Brytanii – negocjacje płacowe odbywają się na poziomie przedsiębiorstw. Tak czy inaczej, jeśli w wielkich firmach dochodzi do ugody co do wzrostu płac, pociąga to zazwyczaj za sobą podobne ugody w firmach małych.

Problem jednak w tym, że jeśli firmy godzą się na wzrost płac, w ślad za tym rosną koszty produkcji. To z kolei powoduje wzrost cen wytwarzanych produktów. Oczywiście, nie zawsze można podnieść ceny – jeśli nie rośnie odpowiednio popyt, droższych towarów po prostu nikt nie kupi. W przypadku wzrostu wynagrodzeń, wielkość popytu jednak nominalnie wzrasta, bo ludzie mają więcej pieniędzy w kieszeni. W efekcie rosną ceny, co wywołuje dalszy wzrost żądań płacowych.

Wysokie oczekiwania inflacyjne utrudniają prowadzenie polityki pieniężnej. Jeśli podmioty gospodarcze i konsumenci oczekują wzrostu cen oraz działa mechanizm spirali inflacyjnej, jedynym sposobem, w jaki bank centralny może doprowadzić do niskiej inflacji, jest takie ograniczenie ilości pieniądza w gospodarce, by kłopoty ze sprzedażą produktów zmusiły firmy i pracowników do zatrzymania procesu podwyżek płac. To może jednak spowodować znaczące spowolnienie aktywności gospodarczej lub nawet recesję: przy wysokich oczekiwaniach inflacyjnych, krótkookresowe koszty stabilizowania inflacji na niskim poziomie są więc bardzo wysokie.

Odsetki karne

Kara finansowa, w postaci konieczności zapłacenia podwyższonego oprocentowania, gdy klient nie spłaca terminowo lub w całości ustalonych rat.

Odsetki płatne z dołu

Odsetki wypłacane lub dopisywane do kapitału na koniec okresu odsetkowego.

Odsetki płatne z góry

Odsetki wypłacane lub dopisywane do kapitału na początku okresu odsetkowego - stosowane jest tu zwykle dyskonto.

Odsetki proste

Odsetki dopisywane do kapitału jednorazowo po upływie okresu odsetkowego.

Odszkodowanie

Suma, którą ubezpieczyciel jest zobowiązany wypłacić z ubezpieczenia majątkowego, obowiązkowego lub dobrowolnego w razie zaistnienia określonego w przepisach ubezpieczeniowych zdarzenia losowego. Wyplata odszkodowania stanowi materialną kompensację szkody.

Odtworzeniowa metoda wyceny

Metoda wyceny składników majątku, które ze względu na obecne użytkowanie lub przeznaczenie nie są lub nie mogą być przedmiotem obrotu rynkowego, bądź gdy przepisy szczególne wskazują na konieczność określenia takiej wartości. Polega na obliczeniu kosztów ich zgromadzenia od początku, z uwzględnieniem stopnia zużycia.

OGÓLNA WYDAJNOŚĆ CZYNNIKÓW PRODUKCJI

Wzrost ogólnej wydajności czynników produkcji (inaczej: produktywności, ang. productivity) to ta część przyrostu produkcji, której nie da się wyjaśnić zwiększonymi nakładami pracy i kapitału. Wzrost ten wynika z postępu techniczno-organizacyjnego, wdrożenia efektów badań naukowych, rosnącego doświadczenia i wiedzy, a co za tym idzie ze wzrostu efektywności wykorzystania czynnika pracy i kapitału produkcyjnego.

Wzrost ogólnej wydajności czynników produkcji uważany jest często za jeden z najważniejszych, syntetycznych wskaźników określających charakter wzrostu gospodarczego. Gospodarki przodujące na świecie osiągają swój wysoki poziom rozwoju właśnie dzięki lepszemu wykorzystaniu posiadanych zasobów czynników produkcji. Ich wzrost ma charakter intensywny, podczas gdy wzrost bazujący na zwiększaniu ilości wykorzystywanych zasobów przy stałej lub pogarszającej się ogólnej wydajności czynników produkcji można określić jako wzrost ekstensywny. W odróżnieniu od wzrostu intensywnego, wzrost ekstensywny zazwyczaj szybko napotyka na poważne bariery braku zasobów.

Istotę wyliczenia wzrostu ogólnej wydajności czynników produkcji łatwo wytłumaczyć na uproszczonym przykładzie, pomijającym problem tzw. efektów skali produkcji. Załóżmy, że pomiędzy dwoma kolejnymi latami PKB wzrósł o 5%. Jednak zarówno przyrost kapitału produkcyjnego, jak kapitału ludzkiego wyniósł jedynie po 3%. Skoro tak, to nakłady czynników produkcji wzrosły łącznie o 3%, a więc na wzrost PKB składają się dwa elementy: 3% wzrostu daje się wytłumaczyć zwiększonym zużyciem czynników produkcji, 2% wzrostu wynika zaś ze wzrostu ogólnej wydajności czynników produkcji.

Rachunek staje się nieco trudniejszy, gdy tempo wzrostu nakładów pracy i kapitału nie jest jednakowe: o ile wzrosło łączne wykorzystanie czynników? Aby oszacować wówczas łączny wzrost wykorzystania czynników produkcji należy posłużyć się funkcją produkcji, czyli formalnym zapisem związku pomiędzy zużyciem czynników produkcji a poziomem wytworzonego PKB. Po oszacowaniu w ten sposób łącznego zużycia czynników, dalszy ciąg analizy jest taki, jak poprzednio.

Okres kredytowania

Określony w umowie kredytowej okres od chwili np. przekazania pieniędzy klientowi do ostatecznej spłaty kredytu.

Okres odsetkowy

Okres, za jaki są rozliczane i płacone odsetki od kredytu lub depozytu.

Okres sprawozdawczy

Rok, miesiąc, dekada, tydzień, za które są sporządzane sprawozdania wewnętrzne i zewnętrzne.

Oligopol

Rynek zdominowany przez kilka dużych firm.

Opcja

Instrument finansowy, którego wystawca zobowiązuje się do kupna (w przypadku opcji kupna) lub do sprzedaży (w przypadku opcji sprzedaży), w określonym terminie, (dniu wygaśnięcia lub do dnia wygaśnięcia) i za określoną w momencie zawarcia transakcji cenę, określonej ilości instrumentu bazowego lub wypłaty kwoty wynikającej z różnicy pomiędzy aktualną (kasową) ceną instrumentu bazowego a ceną ustaloną w opcji. Jeśli opcja przewiduje możliwość zrealizowania transakcji do dnia wygaśnięcia, jest to opcja amerykańska. Opcja, która pozwala na wykonanie transakcji tylko w dniu wygaśnięcia to opcja europejska. Należy jednak pamiętać, że nazwy te nie mają nic wspólnego z geografią - opcjami europejskimi i amerykańskimi handluje się po obu stronach Atlantyku. Istnieje jeszcze wiele rodzajów opcji egzotycznych, w których okres lub dzień wykonywalności opcji określa się w inny sposób, na przykład opcje bermudzkie, azjatyckie, rosyjskie i inne.

OPEC

Organizacja krajów eksportujących ropę naftową, w skład której wchodzą Iran, Irak, Arabia Saudyjska, Wenezuela, Katar, Indonezja, Libia, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Algieria, Nigeria, Ekwador, Gabon i Angola. OPEC powstał w 1960 r., siedziba organizacji znajduje się w Wiedniu. Obecnie OPEC pełni rolę kartelu, koordynującego wielkości wydobycia ropy naftowej w krajach członkowskich i mającego znaczny wpływ na jej ceny na rynkach światowych.

Open Outcry

Sposób komunikacji ustnej i przy użyciu ustalonych gestów między handlującymi na rynkach giełdowych. System open outcry jest obecnie coraz mniej popularny, gdyż zostaje zastępowany przez systemy komunikacji elektronicznej, które są bardziej wydajne i niezawodne.

Operacje otwartego rynku

Operacje otwartego rynku są jednym z najważniejszych sposobów prowadzenia polityki pieniężnej (innymi sposobami są: zmiana stóp procentowych banku centralnego lub rezerw obowiązkowych). Polegają one na zakupie albo sprzedaży przez bank centralny skarbowych papierów wartościowych na rynku międzybankowym.

Operacje otwartego rynku są sposobem kontrolowania przez bank centralny ilości pieniądza w gospodarce. Jest to instrument, za pośrednictwem którego bank centralny kontroluje też stopy procentowe.

Kiedy bank centralny skupuje bony skarbowe albo obligacje, płacąc za nie emituje pieniądz. W rezultacie zwiększają się depozyty banków komercyjnych w banku centralnym (ich rezerwy), a więc zwiększa się ilość pieniądza w gospodarce, a rynkowe stopy procentowe spadają. Odwrotnie dzieje się w przypadku sprzedaży bonów skarbowych przez bank centralny – wtedy ilość pieniądza w gospodarce kurczy się, a rynkowe stopy procentowe podnoszą się. Operacje otwartego rynku można podzielić na aktywne i bierne. Te pierwsze służą trwałej zmianie polityki pieniężnej, natomiast drugie mają na celu zniwelowanie skutków wpływu innych czynników na ilość pieniądza w gospodarce (np. jednorazowego wzrostu lub spadku ilości depozytów spowodowanego zmianą przepisów podatkowych). Popularną formą operacji otwartego rynku są tzw. operacje zakupu (sprzedaży) papierów skarbowych przez bank centralny z umową, że je odsprzeda (odkupi) po upływie krótkiego czasu np. 7 dni, 28 dni. Z angielska nazywa się je repo (reverse repo).

Przewagą operacji otwartego rynku nad innymi formami prowadzenia polityki pieniężnej jest dokładna kontrola banku centralnego nad ilością pieniądza. Operacje te są zatem elastyczne i precyzyjne. Można je prowadzić na małą albo dużą skalę, i łatwo dokonać korekty w przypadku błędu. Można je podjąć szybko - wystarczy instrukcja dla maklerów banku, aby dokonali odpowiedniej transakcji.

Opłata skarbowa

Opłata pobierana od różnych czynności administracyjnych dokonywanych przez instytucje publiczne.

Osoba fizyczna

To każdy człowiek; osoba fizyczna dysponuje zdolnością prawną, czyli do posiadania praw; należy jednak rozróżnić zdolność prawną od zdolności do czynności prawnych (nawet niemowlę może odziedziczyć fortunę, nie może jej jednak wydać na cukierki); osoba fizyczna może być także jednostką prowadzącą działalność gospodarczą.

Osoba prawna

W myśl polskiego prawa jest to podmiot stosunków cywilnoprawnych. Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną (np. niektóre spółki, przedsiębiorstwa państwowe, fundacje).

OSZCZĘDNOŚCI

Przez oszczędności rozumie się w ekonomii cały dochód, który nie zostaje w danym okresie przeznaczony na zaspokojenie potrzeb konsumpcyjnych społeczeństwa.
Oszczędności są niezbędne po to, by możliwy był proces akumulacji kapitału, czyli inwestowania. Aby inwestować, trzeba mieć na to środki. Można je uzyskać w jeden sposób – rezygnując z przejadania części swojego dochodu. W skali społeczeństwa oznacza to gotowość do rezygnacji z części możliwej do sfinansowania w danym roku konsumpcji. Im większa skłonność do oszczędzania, tym większe środki mogą trafić do gospodarki w formie inwestycji – zazwyczaj za pośrednictwem instytucji finansowych i rynku kapitałowego – i posłużyć finansowaniu wzrostu gospodarczego.

Teoria ekonomii sugeruje więc, że im wyższa jest skłonność społeczeństwa do oszczędzania, tym lepsze perspektywy rozwoju. Dane statystyczne w zasadzie potwierdzają tę prawidłowość – kraje bardziej oszczędne z reguły szybciej się rozwijają.

Oszczędności w Systemie Rachunków Narodowych mogą powstawać w różnych sektorach instytucjonalnych gospodarki. I tak:

• oszczędności gospodarstw domowych to nieskonsumowana część dochodów ludności (a więc ich dochody pomniejszone o spożycie prywatne). Warto zauważyć generalną prawidłowość, że bardziej zamożne gospodarstwa domowe mają wyższą skłonność do oszczędzania niż gospodarstwa ubogie;
• oszczędności przedsiębiorstw i instytucji finansowych to ta część zysków, która nie została przekazana do gospodarstw domowych, ale przeznaczona na inwestycje (tzw. reinwestowane zyski);
• oszczędności sektora publicznego to wynik sektora finansów publicznych powiększony o inwestycje publiczne. W przypadku, gdy wynik sektora finansów publicznych jest ujemny i większy od wartości inwestycji publicznych, oszczędności sektora publicznego są ujemne;
• oszczędności zagranicy to kapitał, który wpłynął do naszego kraju w danym okresie; miarą tych oszczędności jest deficyt obrotów bieżących (a więc bieżące wydatki kraju sfinansowane przez pożyczony kapitał z zagranicy).

Czy oszczędności są zawsze zainwestowane? W zasadzie tak. Jeśli nawet zamożna rodzina nie zainwestuje pieniędzy bezpośrednio, najprawdopodobniej ulokuje swoje oszczędności w banku lub funduszu inwestycyjnym. Jest to oczywiście inwestycja pośrednia: bank pożyczy te pieniądze przedsiębiorstwu, fundusz kupi za nie akcje.

Otwarty Fundusz Emerytalny

Fundusz, do którego płynie część składki emerytalnej, jest zarządzany przez spółki akcyjne - Powszechne Towarzystwa Emerytalne. Przedmiotem działalności OFE jest gromadzenie środków pieniężnych i lokowanie ich, z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego. Każdy zatrudniony ma obowiązek wybrać tylko jeden fundusz emerytalny, do którego miesięcznie wpływać będzie 7,3% wynagrodzenia ubezpieczonego. Fundusz za zarządzanie składkami pobiera prowizję, środki w nim zgromadzone są dziedziczone.