Identyfikator

unikalny numer nadawany Klientowi , z którym jednoznacznie związane są dane osobowe i adresowe, w szczególności jest to numer CIF

IBAN

międzynarodowy standard numeracji rachunków bankowych, używany w zleceniach płatniczych w Europie. W Polsce numer IBAN składa się z 26 cyfr. IBAN ułatwia jednoznaczną identyfikację rachunku klienta w rozliczeniach.

IBO - Institutional Buy Out

Wykup przedsiębiorstwa przez instytucję finansową lub fundusz private equity. Zwykle za takim wykupem stoi grupa menadżerów, która po przejęciu firmy będzie nią zarządzać.

Import

Import polega na zakupie towarów i usług wyprodukowanych zagranicą w celu zużycia ich w kraju lub reeksportu. Jest to kategoria ekonomiczna ważna zarówno z punktu widzenia Systemu Rachunków Narodowych (podziału PKB), jak z punktu widzenia bilansu płatniczego kraju.

• Z punktu widzenia Systemu Rachunków Narodowych, import stanowi zwiększenie łącznej podaży dóbr, które mogą być dzielone w kraju pomiędzy różne rodzaje popytu. Import jest elementem tzw. równania podziału PKB, czyli formuły pokazującej ostateczny podział wytworzonej w kraju produkcji oraz importu pomiędzy różne rodzaje popytu (import znajduje się po stronie popytu, ale ze znakiem minus – co oznacza, że wzrost importu zmniejsza popyt na produkcję krajową).
• Z punktu widzenia bilansu płatniczego kraju, import oznacza przede wszystkim wydatki dewizowe, które kraj dokonuje w związku z zakupem towarów i usług za granicą. Wydatki na import towarów i usług stanowią zazwyczaj najważniejszą część wydatków dewizowych kraju.

W celach analitycznych import klasyfikuje się na różne sposoby:

• Według kierunków ekonomicznego wykorzystania w kraju: import inwestycyjny, konsumpcyjny, zaopatrzeniowy (alternatywnie: import dóbr pośrednich i dóbr finalnych).
• Według rodzaju dóbr: import towarów, import usług.
• Według rodzaju dóbr lub gałęzi produkcji: podział według różnorodnych klasyfikacji stosowanych w statystyce międzynarodowej (np. klasyfikacja SITC, CN)
• Według krajów pochodzenia i grup krajów.

Tak jak w przypadku wszystkich wielkości rachunków narodowych, w przypadku importu rozróżniamy zmiany wartości, wolumenu (czyli wielkości realnej, po wyeliminowaniu efektów zmian cen) oraz deflatora, czyli poziomu przeciętnych cen importowanych dóbr.

Incoterms

Zbiór standardów postępowania w handlu międzynarodowym odnośnie transportu i przekazywania sprzedawanych towarów. Standardy te służą doprecyzowaniu zakresu odpowiedzialności sprzedawcy i kupującego za towar w trakcie jego międzynarodowego transportu.

Indeksacja płac

Mechanizm systematycznego wzrostu płac, rekompensującego wzrost kosztów utrzymania wynikający z inflacji. Indeksacja płac bazuje często nie na inflacji rzeczywistej, lecz na oczekiwaniach inflacyjnych i przyczynia się do powstania spirali inflacyjnej.

Indeks giełdowy

Średnia ważona kursów akcji spółek na giełdzie, korygowana w taki sposób, aby zmiany kursów wynikające z naliczanych i wypłaconych dywidend, nowych emisji oraz emisji wycofanych nie wywierały wpływu na wysokość indeksu. Na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych oblicza się indeksy WIG (wszystkie spółki) WIG 20 (20 największych spółek), MidWIG (średnie spółki) i TechWIG (spółki "nowej gospodarki"). Indeks giełdowy jest to podstawowa charakterystyka giełdy. Wartość indeksu giełdowego jest najprostszą odpowiedzią na podstawowe pytanie inwestora: "co się dzieje na giełdzie".

Inflacja

Inflacja jest to trwały wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce. Mierzy się ją przy pomocy stopy inflacji, która wyraża procentowo jak szybko zwiększa się poziom cen w danym czasie. Dla przykładu wzrost cen w lipcu o 10% miesięcznie oznacza, że są one przeciętnie o 10% wyższe niż w czerwcu (stanowią 110% poziomu cen w czerwcu).

Ekonomiści stosują różne miary inflacji w zależności od tego wzrost cen, których dóbr i usług chcą zmierzyć. Najczęściej posługują się indeksem cen dóbr i usług konsumpcyjnych (określanym też skrótem CPI, od ang. consumer price index). Łączna inflacja liczona jest wówczas jako suma wzrostu cen poszczególnych grup towarów przemnożonych przez sumujące się do jedności wagi. Wagi te odzwierciedlają przeciętny udział poszczególnych grup w koszyku zakupów konsumenta. Jeśli np. w gospodarce wyodrębnimy tylko 3 grupy towarów i usług, o udziale w łącznych zakupach konsumentów na poziomie 40%, 35% i 25% (razem wagi te sumują się do 100%, czyli przedstawiają całość zakupów konsumentów), oraz jeśli stwierdzimy, że wzrost cen w tych trzech grupach towarów wyniósł odpowiednio 3%, 4% i 5%, to łączny wskaźnik inflacji wyniesie:

(40% x 3%) + (35% x 4%) +(25% x 5%) = 3,85%

Ekonomiści na ogół traktują wysoką inflację jako zjawisko złe – z kilku przyczyn:

• inflacja doprowadza do przesunięć dochodów między ludźmi. Tracą na tym grupy najsłabsze, zyskują najmocniejsze – te, które umieją wywalczyć dla siebie wyższe dochody;
• inflacja powoduje erozję siły nabywczej pieniądza. Tracą na tym głównie ci, którzy oszczędzają. Tracą również osoby o stałych dochodach;
• stopa inflacji jest na ogół zmienna, a wahania te wprowadzają niepewność, jak będą kształtowały się ceny i ich relacje (ceny względne) w przyszłości. Z tej przyczyny inflacja utrudnia decyzje inwestycyjne firmom i może prowadzić do zmniejszenia poziomu inwestycji w gospodarce;
• jeśli progi podatkowe nie są korygowane w górę o stopę inflacji, ludzie muszą płacić wyższe podatki – bo rosną ich dochody pieniężne, choć nie rośnie ich siła nabywcza;
• inflacja powoduje dodatkowe koszty dla przedsiębiorstw i zwykłych ludzi – tradycyjnie określane mianem „kosztu menu restauracyjnego” i „kosztu zdartych zelówek”.

Z tych powodów większość ekonomistów sądzi, że najlepiej, kiedy inflacja jest niska i stabilna, zawiera się pomiędzy 0 a 3% rocznie. Wyższa inflacja stanowi już dla gospodarki problem, a inflacja bardzo wysoka – zwana hiperinflacją – niemal w ogóle uniemożliwia jej normalne funkcjonowanie.

Odwrotnością inflacji jest presja na spadek cen, czyli deflacja. Ekonomiści również jej nie lubią, bowiem zazwyczaj wiąże się z recesją.

Inflacja ciągniona przez popyt

Wzrost poziomu cen w gospodarce, którego źródła tkwią z nadmiernym wzroście zagregowanego popytu w stosunku do wzrostu zagregowanej podaży.

Inflacja pchana przez koszty

Wzrost poziomu cen w gospodarce, którego źródła tkwią we wzroście kosztów produkcji dóbr i usług, związanym np. ze spadkiem wydajności pracy albo wzrostem cen importowanych towarów wykorzystywanych w produkcji.

Infrastruktura

Kapitał zaangażowany w transport, komunikację, energetykę i służby publiczne, na przykład drogi, mosty, koleje, elektrownie, kanalizacja, szkoły i szpitale.

Instrument bazowy

Papier wartościowy, którego cena pozwala ustalić cenę instrumentu pochodnego. Zdarza się, ze instrumenty pochodne przewidują możliwość dostawy instrumentu bazowego.

Instrumenty polityki kursowej

Podstawowym i jedynym jej instrumentem w Polsce jest kurs walutowy. Polityka kursowa jest prowadzona w taki sposób, aby zapewnić odpowiednie warunki dla skutecznej polityki stóp procentowych i zapewnienie realizacji celu inflacyjnego.

Instrumenty polityki pieniężnej

Dla realizacji celu polityki pieniężnej w Polsce jakim jest utrzymanie stabilności cen, NBP i RPP korzystają z szeregu instrumentów, np.: stopy procentowe, operacje otwartego rynku, refinansowanie banków komercyjnych, rezerwa obowiązkowa.

Integracja gospodarcza

Integracja gospodarcza oznacza znoszenie barier w przepływie towarów i usług, a niekiedy również czynników produkcji (kapitału i siły roboczej), między krajami. Jej efektem, w myśl teorii, powinno być podniesienie efektywności ekonomicznej i dobrobytu krajów integrujących się.

Instytucjonalne formy ugrupowań integracyjnych (od najmniej do najbardziej złożonych) to:

* Strefa wolnego handlu (SWH) polega na zniesieniu ceł i ograniczeń ilościowych w handlu pomiędzy członkami ugrupowania (np. EFTA, czyli Europejska Strefa Wolnego Handlu);
* unia celna (UC) to SWH w której członkowie dodatkowo ujednolicają politykę handlową (głównie cła) wobec państw trzecich (przykładem może być unia celna Belgii, Holandii i Luksemburga: tzw. Benelux, która potem w całości stała się częścią EWG);
* wspólny rynek (common market) to unia celna, w której dodatkowo występuje swoboda przepływu kapitału, siły roboczej oraz ewentualnie usług (Europejska Wspólnota Gospodarcza - EWG - która powstała w 1958 r., była w założeniu wspólnym rynkiem);
* jednolity rynek (single market) oznacza unię celną, w której wyeliminowano wszelkie bariery w przepływie towarów (np. kontrole graniczne i odmienne standardy techniczne);
* unia monetarna to taka forma integracji gospodarczej, w której członkowie integrują swą politykę pieniężną, ustalają na stałe kursy lub tworzą wspólną walutę, zarządzaną przez wspólny bank centralny (jedynym przykładem jest Unia Gospodarcza i Walutowa UE, która powstała w 1999 r.);
* unia gospodarcza to unia monetarna wraz z koordynacją polityki fiskalnej; ta forma integracji istnieje jak dotąd wyłącznie w państwach federacyjnych (np w USA), ale nie pomiędzy niezależnymi krajami.

Oceniając efekty ekonomiczne ugrupowań integracyjnych zazwyczaj wyróżnia się krótkoterminowe efekty handlowe i długoterminowe skutki, wynikające z inwestycji i zmiany struktury produkcji i konsumpcji.

Krótkookresowe zmiany to korzystny efekt kreacji handlu, dzięki któremu mniej efektywni producenci są zastępowani – dzięki zniesieniu ceł - przez bardziej efektywnych. Natomiast efekt przesunięcia handlu polega na zastąpieniu, wskutek protekcji wewnętrznej, bardziej efektywnych dostawców z reszty świata przez mniej efektywnych dostawców z unii, których towary nie są obciążone cłem. Ten niekorzystny efekt występował stosunkowo rzadko (np. w trakcie tworzenia wspólnej polityki rolnej UE oraz w czasie integracji krajów Ameryki Łacińskiej). W długim okresie integracja przyczynia się do lepszej alokacji kapitału, czyli bardziej efektywnych inwestycji, sprzyjających specjalizacji, wydłużeniu serii produkcji (korzyści skali) i dzięki temu obniżce kosztów. Z drugiej strony integracja, poprzez wzrost konkurencji na wspólnym rynku, prowadzi do obniżenia cen i zwiększenia różnorodności towarów dostępnych dla konsumentów. W efekcie powinien nastąpić wzrost produkcji i dobrobytu.

Inwestor strategiczny

Inwestor kupujący znaczną część udziałów w prywatyzowanym przedsiębiorstwie w celu przejęcia odpowiedzialności za zarządzanie tym przedsiębiorstwem.

Inwestycja

Nakłady, dokonywane przez przedsiębiorstwa, na tworzenie nowych zdolności wytwórczych. Polega na nabywaniu dóbr inwestycyjnych (budowie nowych lub rozbudowa istniejących zakładów produkcyjnych, zakupie maszyn i urządzeń, powiększaniu zapasów), które będą służyć wytwarzaniu innych dóbr i usług w przyszłości. 2. Aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych, wynikających z przyrostu wartości tych aktywów albo dzięki przychodom z tych aktywów (czynsze, odsetki, dywidendy).

Inwestycja portfelowa

Zakup udziałów w przedsiębiorstwie bez przejmowania nad nim kontroli.

Inwestycje

Inwestycje oznaczają wydatki ponoszone w celu zwiększenia zasobów kapitału produkcyjnego, którym dysponuje społeczeństwo, a więc np. zakup maszyn i urządzeń do produkcji, wznoszenie budynków, budowa dróg i mostów, zakup licencji na wytwarzanie produktów. Inwestycje realizowane są zazwyczaj w drodze zakupów towarów i usług przez przedsiębiorstwa, a w mniejszym stopniu przez gospodarstwa domowe i instytucje państwowe.

W sensie statystycznym używa się bardziej precyzyjnego pojęcia nakładów inwestycyjnych, będących kategorią Systemu Rachunków Narodowych. Stanowią one część popytu krajowego, czyli tej części produkcji, która jest zużywana w kraju. Nakłady inwestycyjne można mierzyć na dwa sposoby:

• Nakłady inwestycyjne brutto to całość poniesionych nakładów na inwestycje, zarówno służących odtworzeniu majątku produkcyjnego zużytego w procesie produkcji, jak i powiększeniu zasobu tego majątku.
• Nakłady inwestycyjne netto to jedynie ta część nakładów inwestycyjnych brutto, która służy powiększeniu zasobu majątku produkcyjnego. Różnicę pomiędzy nakładami inwestycyjnymi brutto i netto stanowi amortyzacja kapitału.

Nakłady inwestycyjne brutto są elementem tzw. równania podziału PKB, czyli formuły pokazującej ostateczny podział wytworzonej w kraju produkcji oraz importu pomiędzy różne rodzaje popytu. Wraz ze zmianą zapasów wchodzą one w skład akumulacji brutto.

Nakłady inwestycyjne brutto finansowane są z oszczędności, które występują w różnej formie:
• części zysków, która została przeznaczona przez przedsiębiorstwa na finansowanie rozwoju (tzw. reinwestowanych zysków),
• kredytów inwestycyjnych zaciągniętych przez przedsiębiorstwa w bankach komercyjnych,
• środków zebranych przez przedsiębiorstwa na rynku kapitałowym (np. w drodze sprzedaży akcji na giełdzie),
• środków wydanych na inwestycje przez instytucje państwowe (np. finansowany przez państwo rozwój infrastruktury) i gospodarstwa domowe (np. budowa domu przez gospodarstwo domowe).

Przekształcenie oszczędności w inwestycje odbywa się albo bezpośrednio, skutkiem decyzji podmiotu dysponującego oszczędnościami (np. reinwestowanie zysków przez przedsiębiorstwo), albo pośrednio z wykorzystaniem usług pośrednictwa finansowego. Zadaniem instytucji pośrednictwa finansowego (banków komercyjnych, innych instytucji finansowych i instytucji rynku kapitałowego) jest zbieranie oszczędności od podmiotów, które nimi dysponują i inwestowanie ich w innych podmiotach (np. poprzez udzielenie kredytów).

INWESTYCJE PORTFELOWE

Nazwą tą określa się w bilansie płatniczym operacje zakupu przez inwestorów z jednego kraju aktywów finansowych (głównie skarbowych papierów wartościowych) w innym kraju. Inwestycje portfelowe różnią się od bezpośrednich inwestycji zagranicznych – przy tych ostatnich inwestor przejmuje aktywną kontrolę nad przedsiębiorstwami w konkretnym kraju, w przypadku inwestycji portfelowych zadowala się realizacją zysków.

Każda osoba, która ma jakieś oszczędności (majątek finansowy) usiłuje je jak najlepiej ulokować w różne aktywa finansowe: depozyty bankowe, akcje, obligacje, polisy ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne. Posiadany zestaw instrumentów finansowych nazywa się portfelem, dlatego decyzje o podziale majątku pomiędzy aktywa nazywa się inwestycjami (decyzjami) portfelowymi. Inwestor może również zdecydować o tym, aby część swoich oszczędności zainwestować za granicą. Najbardziej typową operacją tego typu jest zakup skarbowych papierów wartościowych innego kraju.

W bilansie płatniczym wyodrębnia się inwestycje portfelowe w rachunku finansowym obok zagranicznych inwestycji bezpośrednich, pozostałych inwestycji (kredytów) i inwestycji w instrumenty pochodne. Pozycje ze znakiem minus oznaczają odpływ kapitału, czyli zakupy instrumentów finansowych przez polskich rezydentów, a te ze znakiem plus - jego napływ, czyli zakupy polskich aktywów przez nierezydentów. Wielkość inwestycji portfelowych bardzo się waha, szczególnie wtedy, kiedy opanowuje je kapitał spekulacyjny, nastawiony na szybkie zyski i gotowy wycofać się w każdej chwili. Te wahania mogą z kolei destabilizować kurs waluty, dlatego finansowanie deficytu na rachunku bieżącym przez kapitał spekulacyjny może okazać się niebezpieczne. Kryzysy walutowe, w których dochodzi do gwałtownego osłabienia kursu pieniądza krajowego, związane są z odpływem kapitału portfelowego, kiedy nie chce on już załatać dużej „dziury” w bilansie bieżącym. Inwestycje portfelowe są czułe przede wszystkim na zmiany stóp procentowych, ich oczekiwania oraz prognozy kursu walutowego, a także na zmiany sytuacji makroekonomicznej – ryzyko destabilizacji i zawirowania polityczne. W zależności od wyceny ryzyka, inwestorzy żądają premii w postaci wyższych stóp procentowych, inaczej nie są skłonni do zakupów aktywów krajowych. Konieczność wysokiego podniesienia stóp procentowych, aby powstrzymać ucieczkę kapitału portfelowego, może nawet wywołać recesję.

IPO

(ang. Initial Public Offering) Pierwsza sprzedaż akcji danej firmy w ofercie publicznej prowadzące do jej wejścia na giełdę papierów wartościowych.

IRR

Internal Rate of Return (Wewnętrzna Stopa Zwrotu) – stopa procentowa, dla której zdyskontowany strumień przychodów z projektu jest równy zdyskontowanemu strumieniowi kosztów poniesionych na jego realizację. Wewnętrzna Stopa Zwrotu może być wykorzystana do oceny zasadności inwestycji w dany projekt – warto weń inwestować, jeśli IRR jest wyższa niż koszt kapitału, jaki należy zaangażować.

Izba rozliczeniowa

Prowadzona w ramach Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych działalność rozliczania transakcji terminowych, zapewniająca wykonanie kontraktu pomiędzy inwestorami.