Kanały Elektroniczne

Internet, telefon stacjonarny i komórkowy, za pomocą których Klient uzyskuje dostęp do swoich rachunków bankowych, składania dyspozycji, informacji o swoich rachunkach oraz produktach dostępnych w Banku

Kredyt w formie linii kredytowej

Występuje w dwóch formach: jako kredyt odnawialny, gdy każda spłata całości lub części kredytu powoduje, iż odnawia się on do pierwotnej wysokości i może być wielokrotnie wykorzystywany aż do wygaśnięcia umowy; jako kredyt nieodnawialny, gdy każda wypłata dokonana w ciężar rachunku kredytowego powoduje zmniejszenie limitu o wypłaconą kwotę.

Kaucja

Kwota w złotych lub w walucie wymienialnej przelana przez kredytobiorcę lub inną osobę na rachunek Banku jako zabezpieczenie kredytu udzielonego przez niego. Bank zobowiązuje się, że zwróci tę kwotę po uzyskaniu spłaty zadłużenia wraz z należnymi odsetkami i kosztami.

Kredyt krótkoterminowy

Kredyt, którego okres kredytowania - spłaty wynosi do 1 roku.

Karta obciążeniowa

Karta, której użycie powoduje obciążenie rachunku karty po zakończeniu cyklu rozliczeniowego, operacjami przedstawionymi do rozliczenia w trakcie trwania cyklu rozliczeniowego.

Kapitał własny

jest to równowartość przekazanego majątku dla jednostki gospodarczej przez właścicieli - wkład finansowy właścicieli.

Kredyt długoterminowy

Kredyt, którego okres kredytowania - spłaty wynosi powyżej 3 lat.

Karta debetowa

Karta, której użycie powoduje obciążenie rachunku bankowego, do którego została wydana karta płatnicza, na bieżąco w miarę wpływu do Banku informacji przekazywanych drogą elektroniczną o dokonanych operacjach.

Karencja

okres, w którym spłata kapitału i odsetek jest odroczona na mocy umowy kredytowej, a więc od udzielenia kredytu do terminu płatności pierwszej raty kapitałowej.

Kredyt średnioterminowy

Kredyt, którego okres kredytowania - spłaty wynosi do 3 lat.

Klucz publiczny, klucz prywatny

para kluczy generowana przez Posiadacza pakietu (rachunku) w Systemie Bankowości Internetowej i używana do podpisywania dyspozycji i weryfikacji podpisu na dokumentach w Systemie Bankowości Internetowej Sez@m.

Karta

karta płatnicza debetowa Maestro Business lub karta płatnicza obciążeniowa MasterCard Business wydana przez Bank.

Kanały transmisji

Kanały, za pomocą których polityka pieniężna oddziałuje na sytuację gospodarczą. Najważniejsze kanały transmisji to: kanał stóp procentowych i inwestycji (wyższe stopy procentowe zniechęcają do inwestycji); kanał kursu walutowego (wyższe stopy procentowe zachęcają zagranicznych inwestorów portfelowych, prowadząc do wzmocnienia waluty); kanał oczekiwań podmiotów gospodarczych (wyższe stopy procentowe banku centralnego wpływają na spadek oczekiwań inflacyjnych podmiotów gospodarczych).

Kapitalizacja

Wartość rynkowa spółki akcyjnej powstała przez pomnożenie ceny akcji przez ich liczbę; kapitalizacja giełdy - łączna wartość wszystkich akcji na giełdzie.

Kapitalizacja odsetek

Dopisanie narosłych odsetek do kwoty kapitału. Dzięki temu baza służąca do wyznaczania odsetek w kolejnych okresach ulega zwiększeniu.

Kapitał ludzki

Kapitał ludzki określa jakość pracy, którą społeczeństwo może wykorzystać w roli czynnika produkcji w procesie produkcji. Praca stanowi obok kapitału drugi z podstawowych nakładów zużywanych w celu wytworzenia nowej produkcji (PKB). Wynagrodzeniem płaconym przez przedsiębiorstwa właścicielom pracy jest dochód z pracy.

O wielkości kapitału ludzkiego decyduje wykształcenie oraz umiejętności, którymi dysponują ludzie w wieku produkcyjnym, którzy mogą i chcą pracować (podaż pracy). Wraz ze wzrostem przeciętnego poziomu wykształcenia i umiejętności pracownika, wzrasta również kapitał ludzki. Warto dodać, że na wielkość posiadanego przez gospodarkę kapitału ludzkiego mogą też wpływać czynniki kulturowe (np. obowiązujący w społeczeństwie etos pracy), lub też wskaźniki charakteryzujące przedsiębiorczość i motywację do pracy.

Dbałość o rozwój kapitału ludzkiego stanowi jedno z podstawowych zadań współczesnego państwa w dziedzinie wspierania rozwoju gospodarczego. Polega ona na wspieraniu jak najwyższej jakości edukacji (na wszystkich szczeblach), zachętach do stałego podwyższania przez pracowników kwalifikacji zawodowych oraz do procesu zdobywania nowych umiejętności w ciągu całego życia. Elementem wysokiej jakości kapitału ludzkiego jest również jego aktywność, przedsiębiorczość oraz mobilność – rozumiana jako gotowość do podejmowania zupełnie nowych zadań, zdobywania nowych umiejętności i zmiany miejsca zamieszkania, tak by w maksymalnym stopniu wykorzystać posiadane przez siebie zasoby.

Kapitał obrotowy

Część kapitału płynnego przeznaczona w przedsiębiorstwie na potrzeby bieżącej działalności. Oblicza się go jako różnicę między sumą aktywów bieżących a sumą zobowiązań bieżących.

Kapitał początkowy

Jest wyliczany dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 roku, którzy przed dniem wejścia w życie reformy emerytalnej (1 stycznia 1999 roku) opłacali składki na ubezpieczenie społeczne. Ubezpieczony będzie miał policzoną wartość emerytury, jaką dostałby, gdyby w momencie wprowadzenia reformy miał nabyte w pełni uprawnienia emerytalne.

Kapitał produkcyjny

Kapitał produkcyjny to wszelkie maszyny i urządzenia, budynki i budowle oraz prawa licencyjne i intelektualne, które mogą być użyte w procesie produkcji w roli czynnika produkcji. Kapitał produkcyjny (tradycyjnie nazywany często po prostu kapitałem) stanowi obok nakładu pracy drugi z podstawowych czynników wykorzystywanych w procesie produkcyjnym. Wynagrodzeniem płaconym przez przedsiębiorstwa właścicielom kapitału jest dochód z kapitału.

W skład kapitału produkcyjnego wchodzi głównie majątek produkcyjny posiadany przez przedsiębiorstwa. Do kapitału zalicza się również infrastrukturę (drogi, mosty, koleje, porty i lotniska), znajdujące się często pod bezpośrednim zarządem państwa. Do kapitału produkcyjnego nie zalicza się natomiast budynków mieszkalnych, gmachów użyteczności publicznej czy tez posiadanych przez gospodarstwa domowe dóbr trwałego użytkowania (np. samochodów), chyba że są one wykorzystywane w procesie produkcyjnym.

Kapitał produkcyjny zużywa się w trakcie wykorzystywania w procesie produkcji i musi ulegać odnowieniu. Odbudowa zużytego kapitału produkcyjnego następuje w wyniku inwestycji – odbudowie służy ta część nakładów inwestycyjnych brutto, którą finansuje się z amortyzacji (amortyzacji w sensie ekonomicznym nie należy w pełni utożsamiać z amortyzacją – pojęciem z zakresu finansów przedsiębiorstw, oznaczającym coroczne zaliczanie w koszty części wartości środków trwałych. Różnica polega na tym, że amortyzacja w sensie finansowym jest po prostu pewną konwencją rozliczania w czasie kosztów zakupu majątku produkcyjnego, podczas gdy w sensie ekonomicznym jest to rzeczywisty proces uzupełniania kapitału produkcyjnego w celu zastąpienia tej jego części, która uległa zużyciu w trakcie produkcji). Z kolei proces powiększania zasobu kapitału produkcyjnego określany jest w ekonomii jako proces inwestowania (dokonywania nakładów inwestycyjnych netto, czyli nakładów przekraczających wartość amortyzacji).

Kapitał zapasowy

Ogół funduszy przedsiębiorstwa gromadzonych na wypadek niespodziewanych potrzeb, wydatków, strat.

Karta kredytowa

Rodzaj karty płatniczej, która umożliwia dokonywanie płatności na kredyt bez konieczności posiadania środków na jej pokrycie. Wysokość kredytu jest ograniczona do limitu wydatków określonego z góry przez bank, który wydał kartę kredytową. Karty takie często wyposażone są w tak zwany "grace period", czyli okres, kiedy za kredyt nie są naliczane odsetki. Jeśli po tym czasie dług nie zostanie spłacony, posiadacz karty będzie musiał zapłacić odsetki, często bardzo wysokie.

Karta płatnicza

Instrument umożliwiający dokonywanie płatności bez użycia banknotów i monet. Jest to plastikowa płytka zawierająca pasek magnetyczny, pozwalający na identyfikację karty, numer karty, imię i nazwisko posiadacza karty oraz termin jej ważności. Realizację transakcji za pomocą karty płatniczej umożliwia terminal płatniczy POS (point-of-sale terminal). Za pomocą karty płatniczej można ponadto dokonać wypłaty banknotów z bankomatu.

Karta przedpłacona

Tzw. pre-paid, elektroniczna portmonetka Inaczej niż karta debetowa lub kredytowa, które zapewniają dostęp do pieniędzy zgromadzonych na koncie, na karcie magnetycznej zakodowano pewną wartość która ulega pomniejszeniu w miarę kolejnych transakcji. Przykładem może tu być karta do automatów telefonicznych.

Kartel

Zmowa przedsiębiorstw działających na jednym rynku mająca na celu wspólne ustalanie podaży i cen i przez to ograniczenie działania mechanizmów konkurencyjnych. W wielu krajach zmowy kartelowe są zakazane przez prawo.

Klin podatkowy

Klin podatkowy to koszty pozapłacowe powodujące wzrost kosztów pracy wskutek doliczenia do płacy otrzymywanej przez pracownika podatków i innych kosztów pozapłacowych.

Współczesne społeczeństwa powierzyły rządom pewne funkcje, których wykonanie wymaga od rządów ponoszenia odpowiednich nakładów. Te środki pochodzą z podatków, w tym z opodatkowania pracy oraz z licznych obowiązkowych składek ubezpieczeniowych. Wysokość tych obciążeń ma istotny wpływ na wielkość podaży pracy i popytu na pracę. Obciążenia te można podzielić na trzy grupy:

• podatki dochodowe,
• składki na ubezpieczenia społeczne płacone przez pracowników,
• składki na te ubezpieczenia płacone przez pracodawców (ich pozapłacowe koszty zatrudnienia pracownika).

Choć w potocznym języku dwóch ostatnich grup nie nazywa się podatkami, to odgrywają one rolę zbliżoną do podatków. Od płacy brutto pracownika (przed opodatkowaniem) odejmuje się najpierw składki na ubezpieczenia społeczne, a pozostałe wynagrodzenie jest opodatkowane podatkiem dochodowym. To czym dysponuje pracownik po podanych operacjach nazywa się płacą netto. Z kolei płaca brutto nie jest całkowitym kosztem zatrudnienia danej osoby dla przedsiębiorcy; należy ją powiększyć o narzuty na ubezpieczenia społeczne pracowników. Wszystkie te obciążenia, poprzez zwiększanie kosztów zatrudniania pracowników, mają negatywny wpływ na liczbę pracujących w gospodarce. Klin podatkowy określa się najczęściej jako procentowy udział wszystkich obciążeń pozapłacowych do całkowitych kosztów pracy ponoszonych przez pracodawcę. Przy niezmienionej wysokości płacy netto, wzrost klina podatkowego prowadzi do podwyższenia kosztów pracy i ograniczenia wielkości zatrudnienia. Jeżeli natomiast wzrostowi klina podatkowego towarzyszy spadek płacy netto, co może zapewnić niezmieniony poziom całkowitych kosztów pracy, wówczas także zmniejsza się zatrudnienie, bo spada wielkość podaży pracy

Według danych OECD w 2005r. klin podatkowy w Polsce dla pracownika otrzymującego przeciętne wynagrodzenie w kraju wynosił 43,6% i należał do jednych z najwyższych wśród krajów rozwiniętych. Wysokie opodatkowanie dochodów z pracy prowadzi do wielu negatywnych zjawisk – niskiej podaży pracy, niskiego oficjalnego popytu na pracę, dużego zatrudnienia w szarej strefie.

Klub Londyński

Nieformalna grupa banków prywatnych będących wierzycielami rządów państw rozwijających się i słabo rozwiniętych. W Klubie Londyńskim zrzeszeni są też prywatni wierzyciele Polski.

Klub Paryski

Nieformalne zrzeszenie wysokorozwiniętych państw, które pożyczyły lub gwarantowały pożyczkę dużych sum krajom rozwijającym się i słabo rozwiniętym. W Klubie Paryskim jest zrzeszona także większość państw - wierzycieli Polski.

Know-how

Dobra niematerialne w postaci wiedzy technicznej, technologicznej lub organizacyjnej (ang. know-how - wiedzieć jak).

Komisja Nadzoru Bankowego

Regulator polskiego systemu bankowego. Działania KNB koncentrują się na zapewnieniu stabilności systemu bankowego i bezpieczeństwa depozytów bankowych. Organem KNB, realizującym jej decyzje i wspierającym ją analitycznie, jest Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego, działający w ramach struktur NBP. Działała do stycznia 2008 r. Po tej dacie kompetencje Komisji Nadzoru Bankowego przejęła Komisja Nadzoru Finansowego.

Komisja Nadzoru Finansowego

Regulator rynku finansowego w Polsce. KNF sprawuje nadzór nad rynkiem kapitałowym i rynkiem ubezpieczeniowym, w tym rynkiem ubezpieczeń emerytalnych, a od stycznia 2008 r. także nad rynkiem bankowym oraz instytucjami pieniądza elektronicznego. Celem działania KNF jest zapewnienie stabilności, bezpieczeństwa, przejrzystości i prawidłowego funkcjonowania rynku finansowego, a także ochrona interesów podmiotów uczestniczących w tym rynku i utrzymanie wysokiego zaufania do instytucji finansowych działających w Polsce. KNF powstała we wrześniu 2006 r.

Komisja Papierów Wartościowych i Giełd

Instytucja rządowa, której głównym zadaniem jest sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem reguł uczciwego obrotu i konkurencji w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi i towarami giełdowymi oraz nad zapewnieniem powszechnego dostępu do rzetelnych informacji na rynku papierów wartościowych i rynku towarów giełdowych.

Koncesja

Akt administracyjny upoważniający osobę fizyczną lub prawną do wykonywania niektórych typów działalności gospodarczej określonych w Ustawie o swobodzie działalności gospodarczej.

KONKURENCJA I MONOPOL

Konkurencja rynkowa to proces, w którym wielu producentów współzawodniczy, aby dostarczyć kupującemu ten sam towar (usługę), którego kupujący potrzebuje. W warunkach pełnej konkurencji (zwanej konkurencją doskonałą) żaden z producentów nie może narzucić nabywcy swojej ceny – cena jest wynikiem dobrowolnej umowy obu stron, przy czym w sytuacji gdyby cena ta była zbyt wysoka, kupujący może wybrać innych sprzedawców, którzy oferują cenę niższą (w każdej sytuacji kupujący może również po prostu odstąpić od kupna). Zakłada się, że w warunkach konkurencji doskonałej rynek jest też bardzo przejrzysty, czyli zarówno kupujący jak sprzedający mają pełną informację na temat produktów i cen. Konkurencja między sprzedającymi powoduje, że zyski spadają do zera, a cena jest równa krańcowemu kosztowi produkcji.

Występowanie konkurencji rynkowej jest warunkiem sprawnego funkcjonowania rynku. Po pierwsze, konsument uzyskuje towary i usługi za najniższą możliwą cenę, posiadając jednocześnie pełną informację na temat kosztów produkcji (żaden z producentów nie może oferować na dłuższą metę ceny poniżej kosztów produkcji, ale z drugiej strony żaden z nich nie może narzucić cen znacznie je przekraczających). Po wtóre, konkurencja wymusza na producentach stałe dążenie do obniżenia kosztów produkcji i wzrostu efektywności.

Niestety, konkurencja doskonała rzadko występuje w rzeczywistości, gdyż nie wszystkie założenia leżące u jej podstaw mogą być spełnione (np. idealna przejrzystość rynku), a także ze względu na zachowania przedsiębiorstw, wiążące się ze zjawiskiem monopolizacji rynku.

Zjawiska monopolistyczne wynikają z naturalnego dążenia przedsiębiorstw do maksymalizacji długookresowego zysku. Jest zrozumiałe, że w interesie przedsiębiorstwa leży narzucanie kupującym jak najwyższych cen. Przedsiębiorstwo dąży więc do tego, aby albo zostać na rynku jedynym dostawcą, albo dojść do porozumienia z innymi dostawcami w celu zawyżenia poziomu cen powyżej tego, który obowiązywałby przy doskonałej konkurencji. W zależności od tego, co udaje się w tym zakresie osiągnąć, możemy mieć do czynienia ze zjawiskiem pełnego monopolu (jeden producent, narzucający kupującym pożądane ceny) albo oligopolu (kilku producentów, którzy uzgadniają – np. w drodze zmowy monopolistycznej - minimalny poziom cen rynkowych, poniżej których nie oferuje się kupującym towarów i usług) albo konkurencji niedoskonałej (wielu producentów, ale na rynku występują również elementy monopolistyczne).

Zjawiska monopolistyczne niekorzystnie wpływają na długookresowy wzrost gospodarczy. Ponieważ rynek nie funkcjonuje w sposób prawidłowy, a w szczególności brak na nim presji konkurencyjnej, która zmuszałaby firmy do maksymalnego wykorzystania posiadanego kapitału produkcyjnego, przedsiębiorstwa nie muszą dążyć do wzrostu swojej konkurencyjności, wolniejszy jest postęp techniczny i organizacyjny oraz wzrost wydajności pracy, a poziom życia konsumentów niższy. W związku z tym zjawiska monopolistyczne zwalczane są przez politykę ochrony konkurencji.

Konkurencja podatkowa

Zachęty dla podatników (firm lub osób fizycznych) do przenoszenia swojej działalności do danego kraju, polegające na oferowaniu niższych podatków, niż w innych krajach (por. raj podatkowy).

KONKURENCYJNOŚĆ GOSPODARKI

Konkurencyjność jest to zdolność gospodarki do rywalizacji na światowych rynkach, a w szczególności do sprzedaży własnych towarów i usług na tych rynkach. Czasem definiuje się ją też jako zdolność do długookresowego wzrostu gospodarczego. Konkurencyjność jest zjawiskiem szczególnie ważnym w procesie globalizacji.

Cechą gospodarki światowej jest rosnący stopień otwartości krajów na wymianę z zagranicą. Polska należy do grupy krajów OECD oraz do członków Unii Europejskiej. Kraje te nie stosują między sobą żadnych barier w przepływie dóbr, usług i kapitału, a po części także pracy (do 2011 r. znikną ostatnie bariery dla swobodnego przemieszczania się pracy w krajach Unii Europejskiej). W takiej sytuacji wysoka konkurencyjność kraju jest uważana za jeden z głównych celów polityki gospodarczej.

Na konkurencyjność danej gospodarki składają się różne czynniki:
- Czynniki makroekonomiczne – zwłaszcza stabilność gospodarki, a więc niska inflacja, przewidywalny poziom kursu walutowego, stopień zrównoważenia gospodarki, aby nie nastąpiło zachwianie wzrostu gospodarczego.
- Konkurencyjna gospodarka chroni dobrze własność prywatną; nie grozi w niej np. nacjonalizacja. Ma ona sprawne sądy gospodarcze, aby wierzyciele mogli szybko i bez zbędnych kosztów odzyskać długi i zapłatę za towary lub usługi. Przepisy prawne są przejrzyste.
- Ważne są również mikroekonomiczne warunki gospodarowania (np. to, czy kraj tworzy dobre warunki dla rozwoju przedsiębiorczości). Gospodarka konkurencyjna przyciąga obcy kapitał, który buduje w niej zakłady pracy od zera albo nabywa udziały w istniejących przedsiębiorstwach. Dzieje się tak, gdyż poziom kosztów wytwarzania w relacji do wydajności pracy jest relatywnie niski, a szerokie rynki zbytu albo ich bliskość, także w sąsiednich krajach, pozwalają na opłacalną skalę produkcji.
- Nie bez znaczenia jest też poziom opodatkowania zysków (na świecie toczy się dyskusja na temat tzw. dumpingu podatkowego – np. część krajów Unii Europejskiej o wyższym opodatkowaniu oskarża kraje Unii stosujące niższe podatki o to, że w ten sposób „sztucznie” podwyższają swoją konkurencyjność).
- Konkurencyjne gospodarki potrafią również korzystać z mechanizmów wzrostu opartego na wiedzy. Jednym z aspektów konkurencyjności jest więc wykształcenie pracowników.

Na świecie tworzy się liczne syntetyczne indeksy konkurencyjności gospodarek, uwzględniające wymienione cechy. Mają one pozwolić na uszeregowanie krajów pod względem konkurencyjności. Najbardziej znanym indeksem jest tzw. World Competitiveness Index zestawiany przez Światowe Forum Ekonomiczne w Davos.

Kontrakt terminowy

Umowa pomiędzy dwiema stronami, z których jedna zobowiązuje się do sprzedaży w określonym terminie i po określonej cenie ustalonej ilości ściśle określonego towaru, a druga strona zobowiązuje się ten towar w tym terminie i po tej cenie kupić. Rozróżniamy giełdowe kontrakty terminowe czyli futures oraz kontrakty terminowe typu forward, którymi handluje się poza giełdami. Rozliczenie kontraktu terminowego nie zawsze polega na fizycznej dostawie towaru (a w przypadkach futures nawet bardzo rzadko). Kontrakt można rozliczyć przez przekazanie różnicy między sumą wynikającą z ceny towaru zapisanej w kontrakcie a sumą wynikającą z ceny, po której można kupić towar w momencie rozliczania kontraktu.

Kontyngent

Urzędowo określony limit ilości towarów danego rodzaju, jaką wolno rocznie wywieźć lub wwieźć z lub do jakiegoś kraju. Może też określać ilość towarów, które w danym roku mogą zostać sprowadzone z zagranicy bez cła. Jest to jeden z taryfowych środków ograniczania handlu zagranicznego.

KONWERGENCJA NOMINALNA

Nominalna konwergencja to zbieżność zmiennych charakteryzujących politykę pieniężną w gospodarce – czyli stopy inflacji, stóp procentowych i kursów walutowych – w krajach, które w wysokim stopniu skoordynowały swoją politykę gospodarczą. Wystąpienie zjawisk nominalnej konwergencji w zasadzie wymaga wprowadzenia wspólnej waluty, a co najmniej ścisłego powiązania kursów walutowych poszczególnych krajów, przy wysiłku na rzecz skoordynowania polityki budżetowej. W pełni występuje w przypadku przystąpienia kraju do unii ekonomicznej i walutowej.

W Unii Europejskiej zjawiska nominalnej konwergencji nastąpiły od początku lat 90-tych, kiedy kraje te zdecydowały się wprowadzić w roku 1999 wspólną walutę - euro.

Punkt wyjściowy był bardzo różny. W 1995 r. trzy kraje unijne (Grecja, Włochy, Hiszpania) charakteryzowały się bardzo wysokimi deficytami sektora publicznego. W tych krajach, a także w Portugalii, inflacja wyraźnie przekraczała poziom wymagany w krajach wstępujących do strefy euro, w ślad za czym występowały też bardzo wysokie krótko- i długookresowe stopy procentowe. Waluta żadnego z tych krajów nie uniknęła znacznego osłabienia w dwóch poprzednich latach. Zatem, między krajami Unii występowały ogromne różnice w zakresie stosowanej polityki makroekonomicznej, skali nierównowagi i wyników gospodarczych. Mimo to, w ciągu kilku lat nastąpiła nominalna konwergencja: spadła inflacja i stopy procentowe, a kurs walutowy nabrał cech stabilności. Jak się uważa, było to przede wszystkim efektem przekonania uczestników rynku finansowego, że wszystkie te kraje wypełnią kryteria konwergencji i wprowadzą euro.

KONWERGENCJA REALNA

Realna konwergencja to w teorii ekonomii zdolność gospodarki słabiej rozwiniętej do szybszego wzrostu gospodarczego, w rezultacie którego początkowa różnica w poziomie PKB na mieszkańca w stosunku do krajów bogatszych z czasem zanika. Prawidłowość taka została zauważona i dowiedziona empirycznie w licznych przypadkach, np. stanów tworzących USA i japońskich prefektur. We wszystkich tych przypadkach zanotowano wartość tzw. współczynnika konwergencji na poziomie ok. 2%, co oznacza, że w dłuższym okresie wzrost regionów ubogich jest o tyle wyższy od wzrostu regionów bogatych, że średniorocznie nadrabiane jest ok. 2% istniejącej początkowo luki w rozwoju.

Z punktu widzenia neoklasycznej ekonomii, za zjawiskiem tym stoi oczywisty mechanizm: w regionach ubogich praca jest tania, zaś kapitał relatywnie drogi, bowiem jest go niewiele. Jeśli kapitał jest drogi, korzyść z jego użycia jest wysoka. Oznacza to, że z inwestycji w rejonie uboższym osiąga się większy zysk niż w regionie bogatym, gdzie kapitał jest względnie tani (bo jest go dużo). Stanowi to też zachętę do przepływu kapitału z regionów bogatszych do uboższych, to zaś wiedzie do szybszego tempa wzrostu regionów biednych.

Realną konwergencję wyjaśnia zarówno model egzogenicznego wzrostu, jak i model endogenicznego wzrostu. O ile jednak w pierwszym przypadku zwraca się uwagę na wyższe stopy zysku osiągane w regionach uboższych z inwestycji kapitałowych, to w teorii endogenicznego wzrostu najważniejsza jest możliwość szybszego „uczenia się” przez kraje, które gonią inne, silniej rozwinięte, w przypadku prowadzenia dobrej polityki gospodarczej. Tłumaczy to, dlaczego realna konwergencja nie zawsze występuje pomiędzy krajami: na przeszkodzie może jej stanąć zła polityka gospodarcza.

W Unii Europejskiej również zauważono zjawiska realnej konwergencji, choć ich tempo było w poszczególnych krajach różne. W przypadku Irlandii realna konwergencja doprowadziła do nadrobienia wielowiekowych zaniedbań i do przegonienia w stosunkowo krótkim czasie innych krajów Unii pod względem poziomu PKB na mieszkańca. Nieco wolniejsza, ale również wyraźna tendencja do szybkiej konwergencji wystąpiła w Hiszpanii i Portugalii. Najwolniej proces ten następował w Grecji, głównie na skutek popełnionych przez ten kraj poważnych błędów w polityce gospodarczej.

Koordynacja polityki gospodarczej

Proces konsultacji, prowadzonych pomiędzy podmiotami mającymi - bezpośredni lub pośredni - wpływ na kształt polityki gospodarczej realizowanej na szczeblu krajowym przez poszczególne państwa członkowskie UE. Polega na ścisłym przestrzeganiu wspólnie uzgodnionych na szczeblu ponadnarodowym (wspólnotowym) ram polityki gospodarczej, w tym podejmowaniu tylko takich działań, które przynosząc korzyści na poziomie danego państwa członkowskiego, nie prowadzą jednocześnie do wystąpienia negatywnych zjawisk makroekonomicznych w innym, kilku lub wszystkich państwach należących do UE. W procesie koordynacji uczestniczą ciała decyzyjne odpowiedzialne za prowadzenie polityki pieniężnej (Europejski Bank Centralny oraz narodowe banki centralne) i fiskalnej (rządy państw członkowskich) oraz Rada UE i Komisja Europejska reprezentujące wspólny interes całej Unii. Wśród metod służących koordynacji polityki gospodarczej znajdują się: wymiana informacji, dyskusje dotyczące najlepszych praktyk, dialog polityczny, przeglądy kontrolne (peer review), a także wspólnie uzgodnione zasady i cele prowadzonej polityki oraz wspólnie podejmowane działania. Efektywna koordynacja polityki gospodarczej decyduje o sprawnym funkcjonowaniu strefy euro, skuteczności jednolitej polityki pieniężnej oraz stabilności wspólnej waluty.

Korporacja transnarodowa

Przedsiębiorstwo prowadzące działalność na terenie więcej niż jednego kraju. W korporacjach transnarodowych koordynacja działalności produkcyjno-handlowej w poszczególnych krajach jest prowadzona z jednego ośrodka podejmującego strategiczne decyzje.

KORUPCJA A WZROST GOSPODARCZY

Zgodnie z licznymi badaniami, m.in. prowadzonymi przez Bank Światowy, korupcja negatywnie wpływa na wzrost gospodarczy krajów. Dzieje się tak z wielu powodów:
• korupcja podwyższa koszty funkcjonowania przedsiębiorstw, ograniczając głównie ich skłonność do inwestowania, a często zmuszając do „kreatywnej księgowości” w celu ukrycia wręczanych łapówek;
• korupcja zwiększa ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej;
• korupcja powoduje redystrybucję dochodów. Zyskują na niej środowiska pasożytnicze (np. skorumpowana biurokracja) i przestępcze, tracą uczciwi przedsiębiorcy. Zjawiskiem masowym jest też wyprowadzanie zarobionych w ten sposób pieniędzy z kraju (np. na tajne, zagraniczne konta bankowe);
• korupcja odstrasza międzynarodowych inwestorów, którzy wybierają alternatywne lokalizacje inwestycji – innymi słowy, uciekają do innych krajów;
• korupcja promuje przedsiębiorstwa nieuczciwe, a karze te, które usiłują uczciwie prowadzić interesy;
• korupcja utrudnia lub wręcz uniemożliwia sprawne funkcjonowanie administracji publicznej i usług publicznych (np. edukacji, wymiaru sprawiedliwości, rozbudowy infrastruktury). Niesprawna administracja utrudnia z kolei rozwój gospodarczy, obniżając konkurencyjność gospodarki.

W rezultacie kraje, które cechuje wysoki stopień korupcji, rozwijają się wolniej – choć zdarzają się i wyjątki od tej reguły. Od lat cytowano przykład Włoch, jako kraju, który odnotował w ostatnim półwieczu znakomity rozwój gospodarczy pomimo wszechobecnej korupcji. Włosi najwyraźniej nauczyli się jak żyć i prowadzić interesy w warunkach silnej korupcji – oczywiście korupcji mającej cechy pewnej stabilności i przewidywalności. Jest to jednak raczej wyjątek, potwierdzający ogólną regułę: korupcja zazwyczaj hamuje rozwój gospodarczy.

Porównania międzynarodowe wskazują na związek skali korupcji i poziomu rozwoju gospodarczego. Generalnie rzecz biorąc, kraje lepiej rozwinięte są też mniej skorumpowane od krajów uboższych. Jest to jednak tylko generalny trend, który nie zawsze musi się sprawdzać. Należałoby więc raczej stwierdzić, że w grę wchodzi zespół czynników o charakterze gospodarczym, społecznym i politycznym. Generalnie nisko skorumpowane są kraje nordyckie i kraje anglosaskie. W kontynentalnej Europie korzenie korupcji są dość głębokie, a w niektórych krajach – np. Włoszech i Grecji – głębsze, niż sugerowałby to poziom rozwoju. Stosunkowo wysoka korupcja cechuje wszystkie kraje postkomunistyczne; korupcja idzie tu w parze ze słabszym poziomem rozwoju gospodarczego. Podobnie rzecz się ma z Ameryką Łacińską. Dramatycznie wysoka korupcja występuje w najuboższych krajach Afryki i Azji.

Korzyści absolutne

Korzyści z handlu zagranicznego wynikające z faktu, że koszty produkcji w jednym kraju są niższe niż w innym.

Korzyści komparatywne

Korzyści z handlu zagranicznego danym towarem, wynikające z faktu, że koszt alternatywny jego produkcji jest niższy niż w innym kraju.

Korzyści skali

Spadek przeciętnych kosztów wytwarzania produktów wraz ze wzrostem skali produkcji wynikający ze zmniejszającego narzutu kosztów stałych na jednostkę produkcji.

Korzyści względne

Patrz: korzyści komparatywne.

Koszt

Wartość wszystkich środków produkcji, które zostały zużyte dla wyprodukowania danego dobra lub usługi.

Koszt alternatywny

Patrz: koszt utraconych możliwości.

Koszt krańcowy

Koszt związany z wyprodukowaniem dodatkowej jednostki produkcji, który zmienia się zazwyczaj wraz ze zmianą poziomu produkcji.

Koszt menu

Społeczny koszt inflacji, wynikający z konieczności stałego zmieniania przez przedsiębiorstwa cen towarów. Nazwa pochodzi od menu restauracyjnego, które w warunkach inflacji musi być co pewien czas na nowo przepisywane w skutek wzrostu cen dań.

Koszt utraconych możliwości

Dobra lub usługi, z których trzeba zrezygnować, by uzyskać inne dobra lub usługi.

KOSZTY I KORZYŚCI ZWIĄZANE Z CZŁONKOSTWEM W UE

Członkostwo w Unii Europejskiej wiąże się zarówno z pewnymi obowiązkami, jak i korzyściami.

Obowiązki kraju członkowskiego to przede wszystkim opłacanie składki do wspólnego budżetu Unii (nieco ponad 1% PKB) oraz przestrzeganie wspólnie uzgodnionego prawa Unii Europejskiej, czyli acquis communautaire. Korzyścią jest uczestnictwo w jednolitym rynku oraz korzystanie z unijnych polityk, służących rozwojowi gospodarczemu.

Wypełnianie obowiązków członkowskich nie oznacza jednak tylko kosztów. Jako członek Unii, kraj musi stosować się do wspólnych zasad. Nie może w dowolny sposób subsydiować przedsiębiorstw, ani utrudniać działalności firm z innych krajów Unii. Musi także dbać o zrównoważony rozwój i ekologię oraz przestrzegać wspólnie ustalonych norm bezpieczeństwa wytwarzanych produktów. Nie są to jednak wcale koszty – na dłuższą metę kraj tylko zyskuje na większej konkurencji rynkowej, a czystsza woda i powietrze mają wpływ na lepsze warunki życia obywateli.

Z kolei po stronie korzyści największe znaczenie ma nieskrępowany dostęp do ogromnego rynku. Inwestor, który buduje fabrykę w jednym z krajów Unii, może planować swoją inwestycję z myślą o blisko 500 milionach konsumentów zamieszkujących całą Unię. Pozwala to prowadzić produkcję na znacznie większą skalę i w pełni wykorzystać przewagi konkurencyjne kraju. Główną korzyścią z członkostwa w Unii jest więc szansa na większe inwestycje i szybszy wzrost produkcji i zamożności kraju.
Uboższe kraje członkowskie uzyskują dodatkowo wsparcie z budżetu unijnego, służące przyspieszeniu ich rozwoju. Zasadą obowiązującą w Unii jest wspieranie rozwoju regionów i krajów uboższych. W tym celu stworzono wspólną politykę regionalną oraz specjalne fundusze Unii – tzw. fundusze strukturalne – z których dofinansowuje się inwestycje sprzyjające przyspieszeniu wzrostu PKB na tych obszarach.

Wydatki z funduszy strukturalnych stanowią niemal połowę wydatków unijnego budżetu. Wieloletni plan finansowy Unii na lata 2007-2013 przewiduje, że Polska otrzyma z funduszy strukturalnych ponad 60 miliardów euro. Pieniądze te będą przeznaczone głównie na rozwój infrastruktury, inwestycje w kształcenie ludzi, wsparcie konkurencyjności przedsiębiorstw i poprawę jakości życia mieszkańców kraju.

Dla uboższych krajów kontynentu członkostwo w Unii wiedzie do efektu realnej konwergencji, czyli zdolności gospodarki słabiej rozwiniętej do szybszego wzrostu gospodarczego, w rezultacie którego początkowa różnica w poziomie PKB w stosunku do krajów bogatszych z czasem zanika.

Koszty inflacji

Wszelkie koszty ponoszone przez społeczeństwo z powodu inflacji, prowadzące zazwyczaj do spadku skłonności do oszczędzania i inwestowania. Tradycyjnie wśród kosztów inflacji wymienia się koszt menu i zdartych zelówek.

Koszty pracy

Koszty pracy to łączne obciążenia ponoszone przez pracodawcę w związku z zatrudnianiem pracowników. Obejmują nie tylko wynagrodzenie brutto pracownika (przed opodatkowaniem), ale także dodatkowe obciążenia pozapłacowe, które musi odprowadzać pracodawca (np. połowa składek na ubezpieczenie rentowe i emerytalne). Procentowy udział tych narzutów w całkowitych kosztach pracy nazywany jest klinem podatkowym.

Kiedy pracodawca podejmuje decyzję o wielkości zatrudnienia (zgłasza popyt na pracę), interesują go całkowite koszty pracy, których płaca brutto jest tylko częścią. Według danych OECD w 2005 r. klin podatkowy w Polsce dla pracownika otrzymującego przeciętne wynagrodzenie w kraju wynosił 43,6%. Oznacza to, że wynagrodzenie netto (po opodatkowaniu), które wypłacane jest pracownikowi stanowi jedynie 56,4% tych kosztów. Wysokie koszty pracy, powiększane przez klin podatkowy, ograniczają wielkość zatrudnienia, przyczyniając się tym samym, razem z pozapłacowymi kosztami pracy, do pogłębiania lub utrzymywania wysokiego poziomu bezrobocia.

Koszty pracy można także wyrazić w relacji do wartości wytwarzanego produktu; nazywamy je wówczas jednostkowymi kosztami pracy. Koszt pracy wytworzenia jednostki produktu krajowego brutto można zapisać jako relację godzinowego kosztu pracy do godzinowej wydajności pracy.

W gospodarce rynkowej koszty pracy stanowią największą kategorię kosztów produkcji i sięgają 50-70 procent. Zwykle są one wyższe w pracochłonnych usługach, które wytwarzają większość PKB w gospodarce rynkowej, niż w dziedzinach kapitałochłonnych, takich jak np. przemysł przetwórczy.

Koszty stałe

Koszty, które pozostają na tym samym poziomie bez względu na wielkość produkcji.

Koszty uzyskania przychodów

Koszty poniesione przez podatnika w celu uzyskania przychodu, które mogą być odliczone od podstawy opodatkowania.

Koszt zdartych zelówek

Społeczny koszt inflacji, wynikający z dodatkowego wysiłku podmiotów poszukujących szansy nabycia towarów po niższej cenie. Nazwa pochodzi od zdartych zelówek ludzi, chodzących od sklepu do sklepu w poszukiwaniu miejsca, gdzie ceny wzrosły wolniej i do banku po gotówkę.

Kotwica kursowa

Odmiana stałej polityki kursowej, kiedy przyjmuje się, że kurs waluty może wahać się wokół pewnej stałej wartości (parytetu), przy czym granice tych wahań są ściśle określone i wąskie. Bank centralny interweniuje dopiero wtedy, kiedy grozi przekroczenie tych granic.

Kraje rozwijające się

Kraje, których poziom rozwoju (mierzony PKB na głowę) jest stosunkowo niski, a instytucje rynkowe nie działają lub nie są w dostatecznym stopniu rozwinięte.

Kraje uprzemysłowione

Stosowana dawniej nazwa krajów rozwiniętych (o rozwiniętej gospodarce rynkowej). Kraje uprzemysłowione charakteryzują się wysokim poziomem PKB na głowę i sprawnym funkcjonowaniem instytucji rynkowych.

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych

Instytucja odpowiedzialna za nadzór i realizację transakcji instrumentami finansowymi w Polsce. Do zadań KDPW należą rozliczanie transakcji zawartych na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych, przechowywanie instrumentów finansowych w formie niematerialnej, realizacja zobowiązań emitentów wobec właścicieli papierów wartościowych takich np. jak wypłaty dywidendy czy realizacja prawa poboru, zarządzanie funduszem rozliczeniowym gwarantującym wykonanie rozliczeń w przypadku wystąpienia braku środków pieniężnych na rachunku uczestnika obrotu giełdowego, obsługa wypłat transferowych między otwartymi funduszami emerytalnymi, np. w wyniku zmiany funduszu przez któregoś z uczestników. KDPW jest spółką założoną w 1994 r., jego akcjonariuszami są Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie, Skarb Państwa oraz Narodowy Bank Polski.

Krańcowa produktywność czynnika

Wzrost produkcji spowodowany zwiększeniem o jednostkę nakładów danego czynnika produkcji.

Krańcowa stawka opodatkowania

Stawka opodatkowania dodatkowej jednostki dochodu. W przypadku podatku progresywnego rośnie ona wraz ze wzrostem dochodu, w przypadku podatku liniowego jest ona jednakowa niezależnie od poziomu osiąganego dochodu.

Kredyt hipoteczny

Długoterminowy kredyt zwykle wykorzystywany do sfinansowania zakupu mieszkania lub budowy domu, zabezpieczony hipoteką, czyli zastawem na nieruchomości. To znaczy, że w przypadku odmowy spłaty kredytu bank, który go udzielił, może przejąć i sprzedać zastawioną nieruchomość.

Kredyt kasowy

Dopuszczalne przekroczenie stanu konta (saldo debetowe) - bank może zezwolić klientowi na pobranie z konta większej sumy, niż klient na nim zdeponował, w ramach ustalonego limitu.

Kredyt kupiecki

Kredyt udzielany przez przedsiębiorstwo - dostawcę, przedsiębiorstwu - odbiorcy w formie odroczenia zapłaty za dostarczone towary.

Kredyt lombardowy

Krótkoterminowy kredyt udzielany pod zastaw ruchomości. Bank przejmuje nieruchomość, a jeśli kredytobiorca nie spłaci długu, uzyskuje prawo do jej sprzedaży. W przypadku banku centralnego kredyt lombardowy oznacza kredyt pod zastaw papierów wartościowych udzielany bankom komercyjnym.

Kredyt obrotowy

Kredyt udzielany przedsiębiorstwom na finansowanie bieżącej działalności, na przykład na zakup surowców niezbędnych do rozpoczęcia lub kontynuowania produkcji.

Kredyt odnawialny

Rodzaj kredytu w rachunku bieżącym. Polega na tym, że kolejne spłaty powodują zmniejszenie zadłużenia bieżącego firmy i umożliwiają ponowne zadłużanie się do ustalonego limitu.

Kredyt płatniczy

Rodzaj kredytu krótkoterminowego, którego cel określony został w umowie kredytowej. Nie należy mylić go z tzw. "kredytem odnawialnym".

Kredyt rewolwingowy

Kredyt, w którym kredytobiorca w okresie umownym wykorzystuje środki do wysokości ustalonego limitu (plafonu) z jednoczesną możliwością wcześniejszej spłaty i ponownego wykorzystania do wysokości wspomnianego limitu. Inaczej kredyt odnawialny.

Kredyty hipoteczne subprime

Kredyty hipoteczne udzielane osobom w gorszej sytuacji dochodowej lub osobom nie będącym w stanie udokumentować swoich dochodów. Ryzyko braku spłaty jest w przypadku kredytów subprime jest większe niż w przypadku kredytów standardowych.

Krótka sprzedaż

Sprzedaż pożyczonych papierów wartościowych. Krótka sprzedaż jest zyskowna gdy cena pożyczonych akcji spada

Kryzys argentyński

Silny kryzys gospodarczy, który wybuchł w Argentynie w 2001 r. Jego przyczyny wiązały się m.in. z brakiem odpowiednich reform strukturalnych w gospodarce argentyńskiej, splotem niesprzyjających dla Argentyny okoliczności gospodarczych u jej partnerów handlowych (np. osłabienie kursu reala brazylijskiego, które spowodowało pogorszenie terms of trade Argentyny) i słabością systemu finansowego. Na powyższe czynniki nałożył się obowiązujący w Argentynie od początku lat dziewięćdziesiątych system izby walutowej, uniemożliwiający wykorzystanie kanału dostosowań kursowych.

Kryzys gospodarczy

Okres załamania wzrostu gospodarczego. Charakterystycznymi objawami kryzysów są spadek produkcji, wzrost bezrobocia, niestabilność kursów walutowych, wysoka inflacja. Często dochodzi także do niepokojów społecznych i zamieszek.

Kryzys naftowy drugi (drugi szok naftowy)

Kryzys gospodarczy spowodowany podniesieniem cen ropy naftowej przez kraje OPEC w 1979 r. Bezpośrednią przyczyną podwyżek cen była rewolucja islamska w Iranie. Skutki podwyżek cen ropy okazały się dla gospodarki światowej mniej bolesne niż w przypadku pierwszego kryzysu naftowego z 1973, gdyż wiele krajów zdołało w większym stopniu uniezależnić się od dostaw ropy naftowej z krajów OPEC.

Kryzys naftowy pierwszy (pierwszy szok naftowy)

Kryzys gospodarczy w Stanach Zjednoczonych, Japonii i krajach Europy Zachodniej wywołany wstrzymaniem eksportu ropy naftowej do Stanów Zjednoczonych i niektórych krajów Europy Zachodniej przez kraje arabskie zrzeszone w OPEC oraz drastycznym podniesieniem przez nie cen ropy. Kryzys miał miejsce w 1973 r. Bezpośrednim pretekstem dla podwyżki cen ropy i zablokowania jej dostaw z krajów arabskich na zachód był wybuch wojny izraesko-arabskiej i poparcie udzielone Izraelowi przez Stany Zjednoczone i kraje Europy Zachodniej.

Krzywa podaży

Graficzny sposób przedstawiania funkcji podaży, krzywa o nachyleniu dodatnim (w górę), która obrazuje zależność pomiędzy ceną a ilością oferowanego produktu, przy innych wielkościach nie zmienionych.

Krzywa popytu

Graficzne przedstawienie funkcji popytu, krzywa o nachyleniu ujemnym (w dół, która obrazuje zależność pomiędzy ceną a wielkością zapotrzebowania na produkt, przy innych wielkościach nie zmienionych.

Księga przychodów i rozchodów

Sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych do celów podatkowych w firmie ("księga" nie musi istnieć fizycznie - często jest to zapis w pamięci komputera). Jest formą pośrednią między rozwiązaniami najprostszymi (jak ryczałt od przychodów ewidencjonowanych) a prowadzeniem pełnej księgowości.

Księgi podatkowe

Księgi rachunkowe, podatkowa księga przychodów i rozchodów, ewidencje oraz rejestry, do których prowadzenia, do celów podatkowych, obowiązani są podatnicy, płatnicy lub inkasenci.

Księgi popytu budowanie (book building)

Zbieranie ofert zakupu akcji przez spółkę przygotowującą się do przeprowadzenia pierwotnej oferty publicznej i wejścia na giełdę. Podmioty zainteresowane zakupem akcji podają wartość swego popytu w zależności od ceny akcji. Budowanie księgi popytu ma na celu ustalenie ceny emisyjnej akcji.

Księgi rachunkowe

Zbiory zapisów księgowych działalności jednostek, zarejestrowane w: dzienniku, księdze głównej, księgach pomocniczych, zestawieniach obrotów i sald kont księgi głównej oraz ksiąg pomocniczych, wykazie składników aktywów i pasywów.

Kupon obligacji

Kwota płacona przez emitenta obligacji jej właścicielowi w z góry ustalonym czasie; kupon obligacji jest często utożsamiany z jej oprocentowaniem.

Kurs rozliczeniowy

Kurs aktywu bazowego, po którym dokonuje się rozliczenia transakcji na rynku instrumentów pochodnych.

Kursy krzyżowe walut

Kursy wzajemne walut zagranicznych (np. dla złotego kursem krzyżowym jest kurs euro do dolara).

Kwota wolna od podatku

Maksymalny dochód, w przypadku którego nie pobiera się podatku (innymi słowy, opodatkowany stawką podatkową równą zeru).